English: Realization and Experience and Non-Dual Experience from Different Perspectives

Chứng Ngộ, Trải Nghiệm và Trải Nghiệm Bất Nhị từ những Góc Nhìn Khác Nhau

(Viết bởi Người Qua Đường/Như Thị vào năm 2009)

A-E-N, bạn đã đăng một số bài viết rất thú vị và chất lượng trên blog này. Tôi thích đọc chúng cũng như những bài đăng bạn đã viết trên Đạo Sĩ Lang Thang và diễn đàn của bạn. Thực ra, trong tất cả những bài viết gần đây bạn đăng trong 2 tháng qua, tôi thích nhất bài nói chuyện của Róp Bơ-bi-a nhưng không hiểu sao tôi lại không có ‘sự thôi thúc tức thời’ để bình luận cho đến khi bài viết này của Ru-pợt xuất hiện. Tôi không biết tại sao nhưng tôi sẽ cho phép sự thôi thúc này tự nó viết ra. :)

Trong khi đọc qua những bài viết này, có một vài điểm nảy ra trong đầu tôi, vì vậy tôi sẽ chỉ ghi lại chúng và mở rộng chúng trong quá trình viết.

1. Về Trải Nghiệm và Chứng Ngộ

2. Về Sự Buông Xả

3. Về Vô Minh, Sự Phân Lập và Giải Thoát

4. Về Trải Nghiệm Bất Nhị, Chứng Ngộ và Vô Ngã

5. Về Trải Nghiệm và Chứng Ngộ

Lời bình của Sô: Cũng xem bài viết liên quan - Trải Nghiệm/Thoáng Thấy/Nhận Ra TA LÀ và Chứng Ngộ TA LÀ (Sự Xác Tín về Tồn Tại)

Một trong những phản ứng trực tiếp và tức thì mà tôi có sau khi đọc các bài viết của Róp Bơ-bi-a và Ru-pợt là họ đã bỏ lỡ một điểm rất và quan trọng nhất khi nói về Trải Nghiệm của Người Chứng Tri Vĩnh Hằng -- Sự Chứng Ngộ. Họ tập trung quá nhiều vào trải nghiệm mà bỏ qua sự chứng ngộ. Thành thật mà nói, tôi không thích tạo ra sự phân biệt này vì tôi cũng thấy sự chứng ngộ là một dạng trải nghiệm. Tuy nhiên, trong trường hợp cụ thể này, nó có vẻ phù hợp vì nó có thể minh họa tốt hơn những gì tôi đang cố gắng truyền đạt. Nó cũng liên quan đến vài lần bạn mô tả cho tôi về những trải nghiệm tánh giác giống như không gian của bạn và hỏi liệu chúng có tương ứng với tuệ kiến giai đoạn một về Người Chứng Tri Vĩnh Hằng hay không. Mặc dù trải nghiệm của bạn là có thật, tôi đã nói với bạn là ‘không hoàn toàn chính xác’ ngay cả khi bạn nói với tôi rằng bạn đã trải nghiệm rõ ràng một cảm giác hiện diện thuần túy.

Vậy thì thiếu sót ở đâu? Bạn không thiếu trải nghiệm, bạn thiếu sự chứng ngộ. Bạn có thể có cảm giác phúc lạc hay cảm nhận về sự rộng lớn và không gian mở; bạn có thể trải nghiệm một trạng thái phi khái niệm và vô đối tượng; bạn có thể trải nghiệm sự trong sáng như gương nhưng tất cả những trải nghiệm này không phải là Chứng Ngộ. Không có một khoảnh khắc ‘ơ-rê-ka’, không có ‘a-ha’, không có khoảnh khắc giác ngộ tức thì và trực giác rằng bạn đã hiểu ra một điều gì đó không thể chối cãi và không thể lay chuyển -- một sự xác tín mạnh mẽ đến mức không ai, ngay cả Đức Phật cũng không thể làm bạn lung lay khỏi sự chứng ngộ này bởi vì hành giả thấy quá rõ ràng chân lý của nó. Đó là tuệ kiến trực tiếp và không thể lay chuyển về ‘Bạn’. Đây là sự chứng ngộ mà một hành giả phải có để nhận ra cái ngộ của Thiền. Bạn sẽ hiểu rõ tại sao các hành giả đó lại khó từ bỏ ‘Tánh Ta Là’ này và chấp nhận giáo lý vô ngã. Thực ra không có sự từ bỏ ‘Người Chứng Tri’ này, mà đúng hơn là sự đào sâu tuệ kiến để bao hàm cả tính bất nhị, vô căn và tương tức của bản tánh quang minh chúng ta. Giống như những gì Róp đã nói, "giữ lại trải nghiệm nhưng tinh luyện lại cái thấy".

Cuối cùng, sự chứng ngộ này tự nó không phải là một kết thúc, nó là sự khởi đầu. Nếu chúng ta trung thực và không quá phóng đại và bị cuốn đi bởi cái thoáng thấy ban đầu này, chúng ta sẽ nhận ra rằng chúng ta không đạt được sự giải thoát từ sự chứng ngộ này; ngược lại, chúng ta khổ đau nhiều hơn sau sự chứng ngộ này. Tuy nhiên, đó là một điều kiện mạnh mẽ thúc đẩy một hành giả bắt đầu một hành trình tâm linh để tìm kiếm sự tự do đích thực. :)

(Lời bình của Sô: lý do Giôn Tan/Như Thị nói ‘chúng ta khổ đau nhiều hơn sau sự chứng ngộ [TA LÀ] này’ là do sự mất cân bằng năng lượng của anh ấy bị kích hoạt sau khi chứng ngộ TA LÀ. Tuy nhiên, giai đoạn sau khi chứng ngộ TA LÀ của tôi thì phúc lạc và hầu như không có vấn đề gì, vì tôi đã tránh được những cạm bẫy hoặc thực hành sai lầm bằng cách thực hành theo các chỉ dẫn và hướng dẫn của Giôn, mà tôi đã viết trong chương này. Xem chương về Các Mẹo về Mất Cân Bằng Năng Lượng trong Tỉnh Thức với Thực Tại: Hướng dẫn về Bản Tánh của Tâm để biết thêm chi tiết.).

2. Về Sự Buông Xả

Trước khi đi xa hơn, tôi phải cảm ơn bạn vì nỗ lực tuyệt vời đã gõ lại toàn bộ bài nói chuyện của Róp Bơ-bi-a và cung cấp bản ghi này. Nó chắc chắn đáng để đọc đi đọc lại. Có 3 đoạn về sự buông xả trong bản ghi; tôi sẽ thêm một vài bình luận vào những đoạn này.

Bây giờ, một khả năng là thông qua việc phát triển sự chú tâm, phát triển chánh niệm một cách rất sắc bén, tánh giác rất tập trung, sự chú tâm rất sáng tỏ, một loại tánh giác vi tế như kính hiển vi và thực sự tinh luyện chánh niệm như thế. Và điều xảy ra là thực tại được tiết lộ cho chúng ta thông qua lăng kính đó là một thực tại thay đổi rất nhanh chóng, nhanh chóng. Mọi thứ giống như các điểm ảnh trên màn hình thay đổi, như cát rơi trên mặt hồ, chỉ là thay đổi, thay đổi, thay đổi, sinh và diệt, sinh và diệt, bao gồm cả ý thức trong đó. Vì vậy, cảm giác về ý thức là những khoảnh khắc sinh khởi nhanh chóng, khoảnh khắc của ý thức, khoảnh khắc của ý thức, sinh khởi trong mối quan hệ với một cái gì đó. Và bạn thấy điều này rất phổ biến trong các bộ luận giải kinh tạng Pali, nó cũng có một chút trong những gì Đức Phật đã nói, nhưng chủ yếu là trong các bộ luận giải. Nhưng một lần nữa, có thể rất hữu ích nếu người ta có thể phát triển theo cách đó chỉ từ sự nhất quán của chánh niệm. Trong đó, điều nó mang lại, khi thấy tất cả sự vô thường này, là không có gì để bám víu. Mọi thứ chỉ trôi tuột qua các ngón tay, như cát qua kẽ tay, kể cả ý thức, không thể bám víu được. Và vì vậy sự buông xả xảy ra với điều đó. Tôi nói về mặt lý thuyết, bởi vì thực sự đôi khi phương thức làm việc đó không thực sự mang lại sự buông xả, nhưng về mặt lý thuyết, nó mang lại sự buông xả và nó chắc chắn có tiềm năng đó. Vì vậy, đó là một khả năng khác, với những thành quả của nó.

Một khả năng thứ ba mà chúng ta đã đề cập nhiều hơn trong quá trình các buổi nói chuyện ở đây, và nó thiên về việc thực hành theo một cảm giác mở rộng hơn – và vì vậy tánh giác kiểu như mở ra toàn bộ trường trải nghiệm và hiện tượng. Và sự mở ra này của việc thực hành giúp tạo ra một cảm giác về tánh giác như một cái gì đó rất rộng lớn. Đặc biệt là khi chúng ta nói một chút về sự im lặng. Tánh giác bắt đầu có vẻ rộng lớn lạ thường, bao la, bao la không thể tưởng tượng. Bây giờ, điều này thực sự có thể đạt được thông qua sự buông xả. Vì vậy, chúng ta càng buông xả trong thực hành, khả năng cảm giác về tánh giác mở ra theo cách rất đẹp đẽ này càng cao. Tánh giác rất bao la, phụ thuộc vào sự buông xả.

Và làm thế nào để chúng ta buông xả? Chúng ta có thể chỉ tập trung vào việc buông xả, chúng ta có thể tập trung vào sự vô thường và rồi chúng ta buông xả, hoặc chúng ta có thể tập trung vào Vô ngã – không phải tôi, không phải của tôi. Đó là ba cách cổ điển để buông xả. Cảm giác về tánh giác bao la đó cũng có thể được khám phá hoặc đạt được chỉ bằng cách thực hành theo một cách thư giãn sự chú ý. Vì vậy, thông thường chúng ta chú ý đến đối tượng này và đối tượng đó, và một đối tượng khác, và một đối tượng khác. Nhưng thực sự thư giãn khuynh hướng đó, và quan tâm nhiều hơn đến không gian mở ra, hơn là các đối tượng hoặc những thứ trong không gian. Và chúng ta nói rằng bạn có thể an trú trong Tánh giác, thay vì đi ra ngoài và làm những việc với các đối tượng, người ta chỉ an trú trong không gian của Tánh giác bắt đầu mở ra. Đây là điều người ta có thể làm khi mở mắt, hoặc khi nhắm mắt, thực sự hoàn toàn không liên quan. Thực hành nó với mắt mở, thực hành nó với mắt nhắm.

Ngoài Phật giáo ra, tôi muốn nhấn mạnh rằng chúng ta không bao giờ nên đánh giá thấp nghệ thuật ‘buông xả’, nó sẽ sớm chứng tỏ là nỗ lực thử thách nhất của chúng ta trong cuộc sống. Để ‘buông xả’ thường đòi hỏi trí tuệ sâu sắc từ việc trải qua những thăng trầm của cuộc đời và ngay cả với một đời thực hành, chúng ta vẫn có thể không hiểu được bề rộng và chiều sâu của ‘sự buông xả’.

Kinh nghiệm của tôi là trước khi tuệ kiến về vô ngã và tánh không của tất cả các hiện tượng phát sinh, ‘sự buông xả’ bằng cách nào đó có liên quan đến mức độ khổ đau. Rất thường xuyên, nhiều người trong chúng ta cần phải trải qua một quá trình khổ đau dữ dội trước khi chúng ta có thể thực sự ‘buông xả’. Dường như đó là một điều kiện tiên quyết để làm phát sinh ‘sự sẵn lòng’ ‘buông xả’. :)

Tâm không biết cách tự giải thoát chính mình. Bằng cách vượt qua giới hạn của chính nó, nó trải nghiệm sự tháo gỡ. Từ cơn mê sâu, nó buông bỏ tri kiến. Từ khổ đau tột cùng, sự buông xả đến. Từ kiệt sức hoàn toàn, sự nghỉ ngơi đến. Tất cả xoay vòng lặp lại không ngừng, Cho đến khi người ta nhận ra vạn vật quả thực đã được giải thoát, Như một sự xảy ra tự nhiên từ vô thủy.

~ Như Thị

Róp liên kết việc thực hành thấy vô thường và vô ngã trong các hiện tượng nhất thời với sự không đồng hóa và sự phân lập. Tôi không đồng ý; tôi sẽ đưa ra quan điểm và bình luận của mình trong phần tiếp theo.

3. Về Vô Minh, Sự Phân Lập và Giải Thoát

Hầu hết các bài viết bạn đăng gần đây đều về trải nghiệm bất nhị và sự rộng mở bao la của tánh giác. Lời khuyên của tôi là đừng quá nghiêng về khía cạnh bất nhị của trải nghiệm mà bỏ qua 'vô minh', việc có tuệ kiến trực tiếp về vô minh cũng quan trọng không kém. Đối với những người theo thuyết bất nhị, Sự Hiện Diện thấm nhuần khắp mọi nơi nhưng điều này cũng đúng với Vô Minh. Nó thấm nhuần trong mọi khía cạnh của trải nghiệm của chúng ta và bao gồm cả trạng thái nhập định sâu hoặc trạng thái bất nhị, phi khái niệm, vô đối tượng. Vì vậy, hãy cảm nhận sâu sắc sức mạnh che lấp đáng kinh ngạc của ‘vô minh’, nó tiềm ẩn sâu đến mức nào, nó định hình và bóp méo thực tại trải nghiệm như thế nào. Tôi không thể tìm thấy bất kỳ câu thần chú nào có sức thôi miên hơn cái thấy cố hữu và nhị nguyên của chúng ta.

Nếu chúng ta thực hành quan sát sự vô thường của các hiện tượng trong khi ‘câu thần chú che lấp’ vẫn còn mạnh, mục đích của việc thực hành dường như hướng về sự ly tham, sự không đồng hóa và sự phân lập. Thực ra, điều đó cũng khá ổn ngay cả khi nó được hiểu theo cách đó nhưng nhiều người không thể dừng lại ở sự ly tham và sự không đồng hóa và an trú trong sự mãn nguyện hoàn hảo trong cái vô căn. Bằng cách nào đó, họ sẽ ‘phù phép’ ra một trạng thái thường hằng bất biến để nương tựa. ‘Không phải ngã, không phải của ta’ nghe như thể có một thứ gì đó là ‘Của ta hay Ngã’. Tôi muốn các hành giả coi ‘vô ngã’ là ‘hoàn toàn không có gì có thể được nói là của ta hay là ngã’; ngay cả khi đó, sự chứng ngộ rằng ‘hoàn toàn không có gì có thể được nói là của ta hay là ngã’ không nên bị hiểu lầm là tuệ kiến trải nghiệm về vô ngã (xem Về Vô Ngã, Tánh Không, Maha và Sự Tầm Thường, và Sự Viên Thành Tự Nhiên). Tôi đã nhấn mạnh mạnh mẽ hơn vào khía cạnh này vì trong Phật giáo, không có gì quan trọng hơn việc phát sinh tuệ kiến về vô ngã và duyên khởi bởi vì chính trí tuệ (đặc biệt là trí tuệ bát-nhã) giải thoát (vì nguyên nhân của khổ đau là vô minh). Đừng xem nhẹ nó. :)

Tuy nhiên, sự tiến triển này dường như khá không thể tránh khỏi vì tâm bị cai trị bởi vô minh (khuynh hướng nhị nguyên và cố hữu). Đáng kinh ngạc hơn nữa, tâm có thể bịa đặt ra một trạng thái như vậy và nghĩ rằng đó là nơi an nghỉ, là niết bàn. Đây là mối nguy hiểm của mọi nguy hiểm bởi vì giống như những gì Róp đã nói, nó quá đẹp và phù hợp quá tốt với mô hình lý tưởng của một tâm trí cố hữu và nhị nguyên. Khi một hành giả rơi vào đó, rất khó để buông bỏ.

Tuy nhiên, nếu tuệ kiến về vô ngã phát sinh và chúng ta xem lại việc thực hành quan sát các hiện tượng, chúng ta sẽ nhận ra rằng sự giải thoát không đòi hỏi ‘một trạng thái hay ngã/Tự Ngã thường hằng như vậy’. Chúng ta chỉ cần phá tan vô minh và sự vô thường trở nên tự giải thoát. Vì vậy, cái mà chúng ta loại bỏ lại chính là mục tiêu cuối cùng của chúng ta và lý do tại sao chúng ta không thể tìm thấy sự giải thoát trở nên rõ ràng -- bởi vì chúng ta đang chạy trốn khỏi sự giải thoát; tương tự, lý do tại sao chúng ta khổ đau là bởi vì chúng ta đang tích cực tìm kiếm khổ đau. Đây chính xác là những gì tôi muốn nói qua 2 đoạn văn sau trong diễn đàn của bạn:

"...dường như cần phải bỏ ra rất nhiều nỗ lực -- điều mà thực sự không phải vậy. Toàn bộ việc thực hành hóa ra là một quá trình tháo gỡ. Đó là một quá trình dần dần hiểu ra hoạt động của bản tánh chúng ta vốn từ đầu đã được giải thoát nhưng bị che mờ bởi cảm giác ‘ngã’ này vốn luôn cố gắng bảo tồn, bảo vệ và luôn chấp trước. Toàn bộ cảm giác về ngã là một sự ‘làm’. Bất cứ điều gì chúng ta làm, tích cực hay tiêu cực, vẫn là làm. Cuối cùng, thậm chí không có cả sự buông xả hay để mặc, vì đã có sự tan rã và sinh khởi liên tục và sự tan rã và sinh khởi không ngừng này hóa ra là tự giải thoát. Không có cái ‘ngã’ hay ‘Tự Ngã’ này, không có sự ‘làm’, chỉ có sự sinh khởi tự nhiên."

~ Như Thị (nguồn: Bất nhị và các khuôn mẫu nghiệp)

"...Khi một người không thể thấy được chân lý của bản tánh chúng ta, mọi sự buông xả chẳng qua chỉ là một hình thức khác của sự nắm giữ trá hình. Do đó, không có 'tuệ kiến', không có sự buông bỏ.... đó là một quá trình dần dần của việc thấy sâu sắc hơn. khi nó được thấy, sự buông xả là tự nhiên. Bạn không thể ép mình từ bỏ cái ngã... sự thanh lọc đối với tôi luôn là những tuệ kiến này... bản tánh bất nhị và tánh không...."

~ Như Thị

Do đó, sự phân lập ngay lập tức đặt chúng ta vào vị thế của nhị nguyên và đó là lý do tại sao tôi không đồng ý với Róp. Nếu tuệ kiến về vô ngã phát sinh, không có trung tâm, không có nền tảng, không có tác nhân; chỉ có các hiện tượng duyên khởi và các hành giả phải từ chính trải nghiệm này về sự sinh khởi và tan rã sống động mà ngay lập tức phát sinh một tuệ kiến quan trọng khác -- rằng sự lung linh sống động duyên khởi này vốn tự nhiên thanh tịnh và tự giải thoát.

Cuối cùng, tôi không cho rằng có một thứ tự ưu tiên nhất định để chứng ngộ ý nghĩa sâu sắc của các pháp ấn; tất cả phụ thuộc vào điều kiện và căn cơ của mỗi hành giả. Nhưng nếu được lựa chọn, hãy bắt đầu từ việc thâm nhập ý nghĩa thực sự của vô ngã trước tiên, chúng ta sẽ có những hiểu biết rất khác về vô thường, khổ và niết bàn một khi chúng ta làm chín muồi tuệ kiến về vô ngã của mình. :)

4. Về Trải Nghiệm Bất Nhị, Chứng Ngộ và Vô Ngã

Tôi vừa tình cờ xem qua một số cuộc thảo luận trên diễn đàn của bạn. Những cuộc thảo luận rất sáng tỏ và trình bày tốt về 7 giai đoạn của tuệ kiến của tôi nhưng cố gắng đừng quá nhấn mạnh nó như một mô hình; nó không nên được coi là một mô hình giác ngộ nhất định cũng như bạn không nên sử dụng nó như một khuôn khổ để xác thực trải nghiệm và tuệ kiến của người khác. Đơn giản hãy coi nó như một hướng dẫn trên hành trình tâm linh của bạn.

Bạn đã đúng khi phân biệt trải nghiệm bất nhị với chứng ngộ bất nhị và chứng ngộ bất nhị với tuệ kiến về vô ngã. Chúng ta đã thảo luận điều này vô số lần. Trải nghiệm bất nhị trong bối cảnh chúng ta đang sử dụng đề cập đến trải nghiệm không có sự phân chia chủ thể-khách thể. Trải nghiệm này rất giống như việc đặt hai ngọn nến lại gần nhau, nơi ranh giới giữa các ngọn lửa trở nên không thể phân biệt được. Nó không phải là một sự chứng ngộ mà chỉ đơn giản là một giai đoạn, một trải nghiệm về sự hợp nhất giữa người quan sát và cái được quan sát, nơi lớp khái niệm phân chia tạm thời bị đình chỉ trong một trạng thái thiền định. Điều này bạn đã trải nghiệm.

Mặt khác, chứng ngộ bất nhị là một sự hiểu biết sâu sắc đến từ việc thấy xuyên qua bản chất ảo tưởng của sự phân chia chủ thể-khách thể. Đó là một trạng thái bất nhị tự nhiên là kết quả của một tuệ kiến phát sinh sau quá trình điều tra, thử thách nghiêm ngặt và một thời gian dài thực hành đặc biệt tập trung vào ‘Vô Ngã’. Bằng cách nào đó, việc tập trung vào “Vô Ngã” sẽ khơi dậy một cảm giác thiêng liêng đối với các hiện tượng nhất thời và thoáng qua. Cảm giác thiêng liêng từng là độc quyền của Cái Tuyệt Đối giờ đây cũng được tìm thấy trong Cái Tương Đối. Thuật ngữ ‘Vô Ngã’ giống như công án Thiền có thể có vẻ khó hiểu, vô nghĩa hoặc phi logic nhưng khi được chứng ngộ, nó thực sự rõ ràng, trực tiếp và đơn giản một cách hiển nhiên. Sự chứng ngộ đi kèm với trải nghiệm rằng mọi thứ đang được hòa tan vào một trong hai:

1. Một Chủ thể tối hậu hoặc
2. Như là dòng chảy đơn thuần của ‘tính hiện tượng’

Trong bất kỳ trường hợp nào, cả hai đều báo hiệu sự kết thúc của tính riêng biệt; về mặt trải nghiệm, không có cảm giác về tính hai và trải nghiệm về sự hợp nhất có thể khá choáng ngợp ban đầu nhưng cuối cùng nó sẽ mất đi vẻ hùng vĩ và mọi thứ trở nên khá bình thường. Tuy nhiên, bất kể cảm giác về Tính Một bắt nguồn từ trải nghiệm ‘Tất cả là Ngã’ hay ‘chỉ đơn thuần là sự biểu hiện’, đó là tuệ kiến khởi đầu của “Vô Ngã”. Cái trước được gọi là Nhất Tâm và cái sau là Vô Tâm.

Trong Trường hợp 1, thường thì các hành giả sẽ tiếp tục nhân cách hóa, thực thể hóa và ngoại suy một bản chất siêu hình một cách rất tinh vi, gần như không hay biết. Điều này là do mặc dù đã có chứng ngộ bất nhị, sự hiểu biết vẫn được định hướng từ một quan điểm dựa trên lối nhị nguyên chủ-khách. Do đó, rất khó để phát hiện ra khuynh hướng này và các hành giả tiếp tục hành trình xây dựng sự hiểu biết của họ về ‘Vô Ngã dựa trên Ngã’.

Đối với các hành giả Trường hợp 2, họ ở một vị thế tốt hơn để lĩnh hội giáo lý vô ngã. Khi tuệ kiến về Vô Ngã phát sinh, tất cả các trải nghiệm trở nên bất nhị một cách mặc nhiên. Nhưng tuệ kiến không chỉ đơn thuần là thấy xuyên qua sự riêng biệt; nó là về sự chấm dứt triệt để việc thực thể hóa để có một sự nhận ra tức thì rằng ‘tác nhân’ là thừa, trong trải nghiệm thực tế nó không tồn tại. Đó là một sự chứng ngộ ngay lập tức rằng thực tại trải nghiệm luôn luôn là như vậy và sự tồn tại của một trung tâm, một nền tảng, một cơ sở, một nguồn cội luôn luôn chỉ là giả định.

Để làm chín muồi sự chứng ngộ này, ngay cả trải nghiệm trực tiếp về sự vắng mặt của một tác nhân cũng sẽ không đủ; cũng phải có một sự thay đổi mô thức hoàn toàn mới về mặt quan kiến; chúng ta phải giải thoát mình khỏi sự ràng buộc vào ý tưởng, nhu cầu, sự thôi thúc và khuynh hướng phân tích, nhìn nhận và hiểu biết thực tại trải nghiệm từng khoảnh khắc của chúng ta từ một nguồn cội, một bản chất, một trung tâm, một vị trí, một tác nhân hay một người kiểm soát và hoàn toàn nương tựa vào vô ngã và Duyên Khởi.

Do đó, giai đoạn tuệ kiến này không phải là việc ca ngợi một cách hùng hồn bản chất bất nhị của một Thực Tại Tối Hậu; ngược lại, nó là việc coi Thực tại Tối hậu này là không liên quan. Thực tại Tối hậu chỉ có vẻ liên quan đối với một tâm trí bị ràng buộc vào việc nhìn nhận mọi thứ một cách cố hữu, một khi khuynh hướng này tan biến, ý tưởng về một nguồn cội sẽ được thấy là thiếu sót và sai lầm. Do đó, để trải nghiệm đầy đủ bề rộng và chiều sâu của vô ngã, các hành giả phải chuẩn bị và sẵn sàng từ bỏ toàn bộ khuôn khổ chủ thể-khách thể và cởi mở để loại bỏ toàn bộ ý tưởng về một ‘nguồn cội’. Róp đã thể hiện rất khéo léo điểm này trong bài nói chuyện của mình:

Một lần, Đức Phật đến gặp một nhóm Tỳ kheo và ngài về cơ bản đã bảo họ không nên xem Tánh Giác như là Nguồn Cội của vạn vật. Vì vậy, cái cảm giác có một tánh giác bao la và mọi thứ chỉ xuất hiện từ đó rồi biến mất trở lại vào đó, dù đẹp đẽ đến đâu, ngài đã bảo họ rằng đó thực sự không phải là một cách nhìn nhận thực tại khéo léo. Và đó là một bài kinh rất thú vị, bởi vì đó là một trong những bài kinh duy nhất mà ở cuối không nói rằng các vị Tỳ kheo đã hoan hỷ với lời dạy của ngài.

Nhóm Tỳ kheo này không muốn nghe điều đó. Họ khá hài lòng với cấp độ tuệ kiến đó, đáng yêu như nó vốn có, và kinh nói rằng các vị Tỳ kheo đã không hoan hỷ với lời dạy của Đức Phật. (tiếng cười) Và tương tự, người ta cũng gặp phải điều này khi làm một người thầy, tôi phải nói vậy. Cấp độ này quá hấp dẫn, nó có quá nhiều hương vị của một cái gì đó tối hậu, đến nỗi nhiều khi mọi người không thể lay chuyển được ở đó.

Vậy thì cái thấy mà Phật giáo đang nói đến mà không cần dùng đến một ‘nguồn cội’ là gì? Tôi nghĩ bài đăng của Va-giơ-ra-ri-đa-ya trong chủ đề ‘Điều gì làm cho Phật giáo khác biệt’ trên diễn đàn của bạn đã thể hiện quan điểm đó một cách súc tích và ngắn gọn, nó được viết rất hay. Nói như vậy, hãy nhớ lùi lại vô hạn vào khoảnh khắc hiện tại sống động này của sự biểu hiện – như ý nghĩ đang khởi lên này, như mùi hương thoảng qua này – Không tức thị Sắc. :)

Nhãn: Vô ngã, Tánh Ta Là, Giôn Tan, Bất nhị, Các Giai Đoạn Giác Ngộ